Swoiste ograniczenia koszyka świadczeń gwarantowanych

W koszyku świadczeń gwarantowanych nie ma wszystkich dostępnych w ramach aktualnej wiedzy medycznej procedur medycznych czy produktów leczniczych. Dostępność zasobów w systemie ochrony zdrowia jest determinowana także w wymiarze ekonomicznym. Trudne do zrozumienia jest wszakże, że w psychiatrii dziecięcej hospitalizacja pacjenta może być rozliczona z płatnikiem tylko wobec tych pacjentów, którzy objęci są obowiązkiem szkolnym i obowiązkiem nauki oraz kształcą się w szkołach ponadpodstawowych do ich ukończenia.

W myśl obowiązującej regulacji prawnej, dzieci nieobjęte obowiązkiem szkolnym nie powinny podlegać hospitalizacji w oddziałach psychiatrycznych w warunkach całodobowych. Alternatywą dla powyższego ma być albo leczenie w ramach lecznictwa otwartego, albo pobyt w warunkach stacjonarnych w oddziałach pediatrycznych. Oba rozwiązania, o których mowa, skutkują de facto pozbawieniem najmłodszych dzieci prawa do niezbędnych oraz adekwatnych świadczeń zdrowotnych.

Leczenie ambulatoryjne małoletniego, który z uwagi na jego stan zdrowia psychicznego, w ocenie lekarza wymaga hospitalizacji, stanowi zagrożenie dla niego samego i otoczenia, nie gwarantuje właściwej obserwacji, farmakoterapii, konsultacji specjalistycznych oraz innych elementów procesu terapeutycznego, które mogą być zrealizowane wyłącznie w warunkach szpitalnych. Leczenie najmłodszych dzieci z zaburzeniami psychicznymi w warunkach oddziałów pediatrycznych ogólnych wydaje się być oczywiście sprzeczne z aktualną wiedza medyczną, nie gwarantując im dostępności do specjalistycznej opieki lekarzy w dziedzinie psychiatrii dziecięcej, w warunkach dostosowanych do leczenia pacjentów o schorzeniach psychicznych, z narażeniem innych, przebywających w danym oddziale chorych.

Powołana regulacja prawna rozporządzenia koszykowego w dziedzinie psychiatrii tworzy w systemie świadczeń gwarantowanych w ramach powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego istotną lukę, wykluczając z koszyka tych świadczeń hospitalizacje pacjentów małoletnich nieobjętych obowiązkiem szkolnym. Artykuł 68 ust. 3 Konstytucji RP stanowi, że władze publiczne są obowiązane do zapewnienia szczególnej opieki zdrowotnej dzieciom (…). Tymczasem przedmiotowa luka w systemie opieki zdrowotnej skutkuje w istocie całkowitym pozbawieniem tychże opieki medycznej zgodnej z aktualnym stanem wiedzy medycznej, niezbędnej z uwagi na ich stan zdrowia oraz adekwatnej do charakteru schorzenia.

Konwencja o Prawach Dziecka, przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 20 listopada 1989 r., definiuje „dziecko”, jako każdą istotę ludzką w wieku poniżej osiemnastu lat, chyba że zgodnie z prawem odnoszącym się do dziecka uzyska ono wcześniej pełnoletność. Dystynkcja dzieci w kontekście ich prawa do określonych świadczeń medycznych według kryterium obowiązku szkolnego wydaje się w świetle powyższego całkowicie niezrozumiała. Opiera się bowiem na założeniu, że poniżej 7 roku życia dziecko nie zapadnie na taką chorobę psychiczną lub nie znajdzie się w takim stanie psychicznym, które skutkować będą zasadnością hospitalizacji. Ewentualnie, że preferowaną formą leczenia dzieci w tym wieku jest lecznictwo otwarte lub oddziały pediatryczne ogólne, co nie gwarantuje ani bezpieczeństwa, ani kompleksowości i ciągłości świadczeń zdrowotnych.

Decydujące znaczenie w ocenie sposobu leczenia pacjenta ma lekarz, który winien decydować o zasadności bądź nie jego hospitalizacji z uwagi na względy medyczne. Wszelkie argumenty natury finansowej, systemowej czy organizacyjnej mają charakter posiłkowy i nie powinny być decydujące. Dlatego wobec Ministerstwa Zdrowia wystosowany zostały w tym zakresie apel, wskazujący na niezasadność aktualnych rozwiązań i pilną potrzebę zmian w tym zakresie.